W roku 1958 podczas XXVII Międzynarodowych Targów Poznańskich można było oglądać pierwsze w Polsce prototypy dwóch modeli samochodowych przyczep turystycznych wystawionych przez Fabrykę Samochodów Ciężarowych w Lublinie.
|
|
|
Biedronka |
Tramp |
"Tramp" był cięższym (600 kG) i większym pojazdem (długość nadwozia 350 cm, a szerokość 200 cm). Karawanę tę kupił na targach jakiś Duńczyk i "uprowadził" do kraju Wikingów. FSC zaś, po wyprodukowaniu serii informacyjnej "Tramp" w liczbie 30 sztuk, produkcje zaniechała. "Biedronki" w ogóle nie produkowano z powodu braku zamówień. Cóż, cena dla krajowych klientów, jak na owe czasy, była za wysoka.
Nieco później Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu w Strzelcach Opolskich próbowała produkować model podobny do "Biedronki" pod nazwą "Ewa". W sumie jednak te pierwsze próby zainicjowania produkcji przyczep kempingowych zakończyły się niepowodzeniem, podobnie jak pierwszego prototypu samochodu kempingowego opracowanego również przez FSC na bazie samochodu Nysa ( w 1958 r.).
W następnym 1959 roku pojawia się polski model ( R-59 ) niesymetrycznej przyczepy namiotowej opracowanej tym razem przez Spółdzielnię Pracy "Kierowca i Mechanik Samochodowy" w Białej Podlaskiej. Model ten przeszedł badania w warszawskim Ośrodku Badań Transportu i uzyskał pozytywną opinię. Przyczepa ta o ciężarze 388 kG, po rozłożeniu (wzdłuż) dawała schronienie o wymiarach 364x160x240 cm. Zapowiedziana produkcja na rok 1960 nie doszła do skutku, podobnie jak jeszcze innej przyczepy namiotowej C-1, opracowanej przez Spółdzielnię Metalową "Kuźnia" w Sułkowicach. Ta druga przyczepa po rozłożeniu (wszerz) dawała schronienie o powierzchni 6,2 m2 , natomiast po złożeniu (do jazdy) miała niewielkie wymiary 300x145x70 cm (z dyszlem), małe koła od skutera Osa - 3.25-14, ciężar 300 kG i cenę 17 800 zł. Przypuszcza się, że dla krajowego użytkownika były to przyczepy za ciężkie i za drogie, dlatego nie podjęto produkcji.
Te nieudane próby produkcji spowodowały na wiele lat przerwę w zainteresowaniu się uspołecznionego sektora budową przyczep. Jedynie tylko kilku majsterkowiczów niezmordowanie pracowało nad swoimi konstrukcjami, budząc wszędzie wielkie zainteresowanie swoimi wehikułami. To oni właśnie spełnili zaszczytną rolę pionierów i propagatorów caravaningu w Polsce.
Po kilkuletniej przerwie przemysł państwowy zainteresował się produkcją przyczep kempingowych. Tym razem do pracy przystąpiła Wytwórnia Wyrobów Precyzyjnych w Niewiadowie i już w roku 1965 opracowała prototyp, a w następnym roku wyprodukowała 370 nowych przyczep nazwanych "Tramp-66". Była to dwuosobowa symetryczna przyczepa namiotowa, której skrzynia bagażowa podczas jazdy miała minimalne wymiary 200x120x50 cm, tj. ogólna jej pojemność bagażowa wynosiła 1200 dm3 . Natomiast po rozłożeniu dawała schronienie turystyczne o kubaturze 7,3 m3 (420x240x180 cm). Wykonana z listew drewnianych, sklejki wodoodpornej i tkaniny namiotowej ważyła zaledwie 185 kG. Zawieszona na resorach od Syreny i amortyzatorach motocyklowych dała się świetnie prowadzić na swoich małych kołach od "Mikrusa". Rozkładanie i składanie było trochę kłopotliwe, lecz "do wytrzymania", natomiast produkcja jej "położyła się" w skutek wysokiej ceny (21 500 zł). To spowodowało, że pomimo dokonanej modernizacji przyczepy, w której wyniku powstał model "Tramp-68", dalej nie było na nią zbytu. Nowy model przyczepy był dla czterech osób. Stelaż wykonano ze stopu aluminiowego. Do obu modeli produkowane były przedsionki namiotowe.
Także w latach 1967-69 Zakłady Metalowe Skarżysko Kamienna podjeły eksperymentalną produkcję czteroosobowej przyczepy "Malwa". Była to karawana o nadwoziu 330x170x185 cm, ciężarze własnym 590 kG, dużym ogumieniu 5.60-15 i hamulcu najazdowym. Swego czasu był to model o najwyższym komforcie, gdyż był wyposażony w dwa otwierane okna, dwupalnikową kuchenkę gazową, zbiornik na wodę, lodówkę Polar 12, a także ogrzewanie i oświetlenie gazowe. Ogółem wyprodukowano 173 "Malw", które w większości wykupili Cyganie.
W roku 1970 w Niewiadowie mimo wcześniejszych niepowodzeń z "Trampami" nie rezygnowano. W krótkim czasie opracowano nowy model przyczepy. Tym razem była to zminiaturyzowana karawana , która otrzymała nazwę "Romi-23". Wymiary nadwozia były rzeczywiście małe (225x182x145 cm), a zwłaszcza niskie (145 cm). Niemożliwe było stanąć w tej przyczepie w wyprostowanej pozycji, co było powodem licznych narzekań ze strony użytkowników, choć zapomniano przy tym, że dzięki tej właśnie wysokości obniżono znacznie opór aerodynamiczny i ciężar pojazdu (300 kG). Istotną wadą był brak jakiejkolwiek izolacji termicznej, gdyż nadwozie zostało wykonane ze sklejki cienkowarstwowej, laminowanej żywicą poliestrową.
Model miał cztery okna, w tym jedno otwierane (z przodu). Wysokość okien byłą tak dobrana, że można było przez nie obserwować drogę do tyłu. Oprócz miejsca do spania, 190x179 cm, wyposażenie przyczepy obejmowało szafę ubraniową, szafkę żywnościową, stolik składany oraz wysuwany na zewnątrz bufet, na którym ustawiano kuchenkę, miski itp. Takie usytuowanie bufetu pozwalało na gotowanie posiłków zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz przyczepy. Możliwe było zainstalowanie lodówki Polar 12 oraz przedsionka namiotowego o powierzchni 5m2 .
W latach 1970 - 72 wyprodukowana 570 sztuk tych dość dobrze pomyślanych pojazdów rekreacyjnych, choć według opinii samych konstruktorów - "mają one tyleż wad, co i zalet".
W roku 1971 w Fabryce Samochodów Dostawczych w Nysie opracowano drugi z kolei polski model samochodu campingowego na bazie podnoszonego mikrobusu Nysa 521, wyposażonego m. in. w cztery miejsca do spania (185x110 cm, 185x60 cm, 170x50 cm), dodatkowe ogrzewanie wnętrza, duży stolik rozkładany (100 x 40 cm), kuchenkę dwupalnikową, umywalkę oraz mnóstwo szafek, pojemników i pawlaczy. Model ten był dwukrotnie wystawiany na Międzynarodowych Targach w Poznaniu i cieszył się wielkim zainteresowaniem zwiedzających, lecz, niestety, nie odbiło się to na zamówieniach, dlatego produkcji tej wersji Nysy nie uruchomiono
Podobnie było w nastepnym roku z belgijską firmą Joshep Avonds S.A. z Antwerpii, która zbudowała model campomobilu o nazwie Vacamobil na bazie naszego Żuka. Model ten, przeznaczony dla czterech osób dorosłych i dwojga dzieci, wzbudził wielkie zainteresowanie... w Polsce. Jednakże produkcja ich nie rozwinęła się.
Wraz z upływem roku 1972 kończy się pierwszy etap rozwoju caravaningu w Polsce, w którym to okresie różne spółdzielnie i zakłądy państwowe wyprodukowały łącznie około 2000 przyczep kempingowych.
Za początek "nowożytnej ery karawaningu" w Polsce można uważać rok 1973, gdyż z chwilą podjęcia produkcji nowej przyczepy "N-126" nastąpił jego wyraźny skok ilościowy. W jednym tylko roku 1973 wyprodukowano 850 przyczep, na co w poprzednim okresie potrzebowano 2,5 roku.
Od roku 1974 zaczęto eksportować nasze przyczepy na Zachód, co dobrze świadczyło o naszym sprzęcie karawaningowym. Wprawdzie przyczepy na eksport miały z importu m. in. hamulce najazdowe, zawieszenie i otwierane okna, niemiej jednak sam kształt i konstrukcje nadwozia, podział funkcjonalny wnętrza i jej podstawowe wyposażenie były takie same, jak dla odbiorców krajowych.
Przyczepa "N-126" jest zminiaturyzowaną karawaną o kształcie zbliżonym do "Romi", wymiarach nadwozia (280x190x170 cm), ciężarze w wersji standard - 280 kG, wersja a - 320 kG, wersja b - 380 kg, zawieszeniu Neidharda i ogumieniu od Polskiego Fiata 126p. Wysokość wnętrza jest wyższa niż w "Romi", a oprócz tego można ją zwiększyć po podniesieniu do góry olbrzymiego luku dachowego o wymiarach 107x107 cm. Dzięki tym kombinacją nie tylko poprawiono wentylację przyczepy, lecz także zwiększono jej wysokość, tak że może w niej stać wyprostowana nawet dość wysoka osoba.
Do podstawowego wyposażenia tej przyczepy należą: podwójne miejsca do spania dla dorosłych (185x125 cm) i podwójne dla dzieci (155x95 cm), dwupalnikowa kuchenka gazowa, zlewozmywak ze stali nierdzewnej, dziesięciolitrowy zbiornik na wodę wraz z nożną pompką pneumatyczną, instalacja elektryczna, pojemnik na butle gazową, szafa ubraniowa i szafka gospodarcza. Pierwsze przyczepy (wersja Standard) nie miały izolowanych ani ścianek, ani dachu, lecz następne (wersje a i b) miały już 13 milimetrową warstwę izolacyjną z pianki poliuretanowej, co zapobiega skraplaniu się pary wodnej na zimnych ściankach, nie mówiąc już o wyczuwalnym ociepleniu i wyciszeniu wnętrza przyczepy.
Na początku pięciolatki 1987-80 wprowadzono do produkcji nowe wersje przyczep: mały model "N-127" (3 pełne miejsca do spania) i większy model "N-132". Nowa przyczepa "N-127" powstała z poprzedniego typu "N-126" i ma podobne wymiary: nadwozie 294x195x175 cm, ciężary 450/600 kG. Jedno podwójne miejsce do spania (187x 126 cm) i jedno pojedyncze (187x66 cm) zapewniają wygodny nocleg dla trzech osób. Istnieje możliwość przenocowania czwartej osoby w hamaku zawieszonym nad pojedynczym łożem. Z wyposażenia które odróżnia ten model od poprzedniego ("N-126") wymienić należy dwa otwierane okna (tylne i przednie), moskitiery w wywietrzniku dachowym, nowy mechanizm podnoszenia wywietrznika dachowego, hamulec najazdowy, dwie wiszące szafki, pompkę wodną, magnetyczny zamek do drzwi i duży pojemnik dyszlowy na butle gazowe oraz zbiornik na wodę.
Z kolei przyczepa typu "N-132" jest dla czterech osób w trzech wersjach wnętrza. Wymiary nadwozia 361x203x207, ciężar 600/750 kG, hamulec najazdowy. Byłą to największa i najbardziej komfortowa polska przyczepa kempingowa produkowana w tamtym czasie, całkowicie ocieplona i ogrzewana elektrycznością.
Niestety "N-132" i "N-127" w zasadzie produkowane były na eksport. "N-126" doczekała się kolejnych wersji. I tak oto powstaje "N-126c" którą od "N-126b" wyróżniają dwa otwierane okna. W okolicach roku 1982 rozpoczęto produkcję "N-126d" i "N-126e". Przyczepy te różnią się nieznacznie wyglądem od dotychczasowych serii "N-126", natomiast w rozwiązaniach technicznych są większe zmiany: inna konstrukcja drzwi z nowym zamkiem, zwiększone wytłoczenia w skorupie nadwozia, wzmocnione podwozie dostosowane do zamontowania hamulców najazdowych (początkowo bez hamulców), dwa otwierane okna (w późniejszym czasie były to podwójne okna atermiczne), materace ze zdejmowanymi pokrowcami, ocieplenie ścian i sufitów welurowe, większy pojemnik na butle gazowe oraz dwa różne rozkłady funkcjonalne wnętrza. W wersji "e" rozkład wnętrza jest identyczny do "b" natomiast w wersji "d" trzon kuchenny został umieszczony przy ścianie naprzeciw drzwi, a przy ścianie przedniej znajduje się drugi stół z siedzeniami, które po rozłożeniu pozwalają na spanie dorosłej osobie w poprzek przyczepy. Obie wersje mają ładowność zwiększoną o 100 kG oraz inną konstrukcję podnośnika wywietrznika dachowego, który wyposażony został w moskitierę, tak bardzo potrzebną na biwaku. Trzeba wspomnieć, że wersja "d" i "e" produkowane są do dziś i sprzedawane w większości za zachodnią granicą.
W roku 1986 ruszyła produkcja nowej konstrukcji przyczepy z laminatu "N-126N". Jej wymiary 305x185x183 nie wymagały już podnoszonego dachu. Niestety była to już strasznie ciężka przyczepa 610 kG jak na swoją wielkość. Również produkowana jest ona do dziś.
Kolejnym produktem z Niewiadowa były dwie przyczepy o drewnianym szkielecie i pokryciu z blachy aluminiowej, przyczepy "N-375" i "N-390". Można powiedzieć, że był to swojego rodzaju niewypał - przyczepy miały ceny porównywalne z cenami przyczep znanych zachodnich marek, dlatego nie osiągnęły zadowalającego poziomu sprzedaży i zostały odsunięte od masowej produkcji.
Rekomendowane komentarze
Brak komentarzy do wyświetlenia
Dołącz do dyskusji
Możesz dodać zawartość już teraz a zarejestrować się później. Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się aby dodać zawartość za jego pomocą.